Κάποτε στην Ανατολία

Bir zamanlar Anadolu'da/Once upon a time in Anatolia
Καρλόβασι Παρασκευή 2/11/2012
Σάμος  Σάββατο 3/11/2012

Είδος: Δράμα
Παραγωγής: 2011
Πρεμιέρα στην Ελλάδα: 27-10-2011
Διάρκεια: 150΄
Διανομή: Ama Films
Χρώμα: Έγχρωμο
Χώρα προέλευσης: Κεντρική Ανατολή,Τουρκία
Γλώσσα: Τούρκικα
Σκηνοθεσία: Nuri Bilge Ceylan
Σενάριο: Nuri Bilge Ceylan
Ebru Ceylan
Πρωταγωνιστούν:
Muhammet Uzuner
Yilmaz Erdogan
Taner Birsel
Διακρίσεις
Μέγα Βραβείο της κριτικής επιτροπής
στις Κάνες, 2011.

Περίληψη
Η ζωή σε μια μικρή πόλη στα βάθη της Ανατολίας, στην ενδοχώρα της Τουρκίας,
είναι σαν ένα αέναο ταξίδι στη μέση των στεπών: Η διαρκής αίσθηση ότι κάτι και-
νούριο και διαφορετικό θα συμβεί ξαφνικά, και θα εμφανιστεί "πίσω από τον
κάθε λόφο", στην οποιαδήποτε γωνιά της πόλης αυτής, και ταυτόχρονα αν και
τόσο εσωτερικό και ίδιο με τα υπόλοιπα, θα δώσει ζωντάνια, θα καθυστερήσει ή
και θα αλλάξει τους μονότονους ρυθμούς της καθημερινότητας των κατοίκων. Ένας
θάνατος, η αγωνία για την εξιχνίαση του εγκλήματος. Μια ομάδα ανδρών βρίσκε-
ται επί ποδός, ώστε να ανακαλύψει το συντομότερο, ένα νεκρό πτώμα στις αχα-
νείς στέπες της Ανατολής. Ο αστυνομικός, ο γιατρός, ο εισαγγελέας, ο
δήμαρχος, και ο ύποπτος για το περιστατικό που βρίσκεται σε πολύ δύσκολη θέση.

Κριτική 
Από τη χρήση του φιλμικού χρόνου, τα αργόσυρτα μονοπλάνα, τα καδραρίσματα
που επιμένουν στο γενικό και μονάχα σποραδικά διακόπτονται από το μεσαίο
και (σπανιότερα) το κοντινό, γίνεται φανερό πως ο Τούρκος σκηνοθέτης Νουρί
Μπιλγκέ Τζεϊλάν έχει παρακολουθήσει πολύ Αντονιόνι, Ταρκόφσκι, Αγγελόπουλο.
Κι όμως, τούτος ο φοβερός auteur έχει με τον καιρό εξελίξει ένα εντελώς δικό του
κινηματογραφικό ύφος.Η ειδοποιός διαφορά του μαθητή απότους δασκάλους του:
η όλο και εντονότερη, τελειότερη αντίστιξη που επιτυγχάνει ανάμεσα στο στυλ και
στο περιεχόμενο. Στον Τζεϊλάν, όσο πιο εκφραστική και  εξεζητημένη είναι η εικόνα
μέσα στην οποία κινούνται τα πρόσωπα, τόσο πιο απλά και αναγνωρίσιμα γίνονται
τα πρόσωπα αυτά, τόσο πιο συνηθισμένη και λαϊκή η γλώσσα και η εκφορά τους,
τόσο περισσότερο απομακρύνονται οι χαακτήρες από τον όποιο στόμφο.
Το ίδιο κι εδώ, στο "Κάποτε στην Ανατολία", τη νέα του ταινία και κατά τη γνώμη μας,
το αριστούργημά του. Οπου φεύγει από την Κωνσταντινούπολη του "Μακριά",
των "Κλιμάτων αγάπης" και των "Τριών πιθήκων", για να ενορχηστρώσει το δικό του
"σπαγγέτι γουέστερν" σε κάποιο σκονισμένο χωριό της Κεντρικής Τουρκίας. Το υπό αναζήτηση χρυσάφι των ταινιών του Λεόνε αντικαθιστά εδώ ένα θαμμένο πτώμα, τα άλογα
ένα αστυνομικό όχημα που περιφέρεται νύχτα στις στέπες με μπαγλαρωμένο τον δράστη
που δεν θυμάται πού ακριβώς το έθαψε, τους καουμπόηδες ένας αστυνόμος, ένας
εισαγγελέας κι ένας γιατρός, και τις μεταξύ τους μονομαχίες οι λεκτικές ανταλλαγές και
κυρίως, οι αναμετρήσεις που συντελούνται στα εσώψυχα του καθένα με το παρελθόν,
τα λάθη, τα βαριά μυστικά του. Τούτα τα τελευταία συναρμολογούνται μονάχα στο
τελευταίο 60λεπτο, στο πλαίσιο μιας δομής ιδιοφυούς, που ξεκινάει από το
γενικό για να"μαζευτεί" στο ειδικό. Το πρώτο μέρος,της αστυνομικής έρευνας, κυλάει
σιγανά, ατάραχα, με μεγάλες σιωπές αλλά και ασήμαντες κουβέντες που συχνά βγάζουν
και χιούμορ, πάντως με δεκάδες λεπτοέρειες που από κάτω δονούνται με αναφορές
-μέσα από τους τρεις εκπροσώπους της εξουσίας, συν τον δήμαρχο, στο σπίτι του οποίου
τελικά θα διανυκτερεύσουν- στον κοινωνικό ιστό της παλλόμενης ανάμεσα στο χθες
και στο σήμερα πολυεπίπεδης και συγκεχυμένης πολιτικο-οικονομικά Τουρκίας.
Στο δε δεύτερο μέρος το δράμα πυκνώνει, τα κίνητρα αποκαλύπτονται, η βυθομέτρηση
στα πρόσωπα εντείνεται.

Ρόμπυ Εκσιέλ, e-go.gr