22.3.13

Hamlet

Άμλετ
Καρλόβασι Παρασκευή 22/3, Σάμος Σάββατο 23/3/2013

Είδος: Δράμα
Παραγωγής: 1964
Πρεμιέρα: 24-06-1964 (Σοβιετική Ένωση)
Διάρκεια: 140΄
Διανομή: Studio
Χρώμα: Ασπρόμαυρο
Χώρα προέλευσης: Σοβιετική Ένωση
Γλώσσα: Ρώσικα
Σκηνοθεσία: Grigori Kozintsev
Σενάριο: Grigori Kozintsev William Shakespeare
Πρωταγωνιστούν: Innokenti Smoktunovsky
Mikhail Nazvanov
Elza Radzina

Διακρίσεις
Ειδικό βραβείο επιτροπής Φεστιβάλ Βενετίας, 1964.
Βραβείο Sutherland Trophy Βρετανικό Κινηματογραφικό Ινστιτούτο 1964
2 υποψηφιότητες για Χρυσή Σφαίρα
(Καλύτερης Ταινίας-Καλύτερου Ξενόγλωσσου Ηθοποιού). 

Περίληψη

Αν υπήρχε ένας, ανάμεσα στις δεκάδες ως τώρα μεταφορές του σαιξπηρικού
έργου στη μεγάλη οθόνη, ο οποίος να στέκεται "ισότιμα" απέναντι στον Λόρενς
Ολίβιε, αυτός δεν είναι άλλος από τον «Άμλετ» του Κόζιντσεφ - και φυσικά του
αξεπέραστου, για πολλούς κορυφαίου ηθοποιού, Ινοκέντι Σμοκτουνόφσκι.
Ο "Άμλετ" (1964) του Γκριγκόρι Κόζιντσεφ θεωρείται η καλύτερη κινηματογρα-
φική μεταφορά του αριστουργήματος του Σαίξπηρ. Συμμετείχαν οι κορυφές των
τεχνών και των γραμμάτων της εποχής. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι η μετάφραση
ήταν του Μπόρις Πάστερνακ και η μουσική του Ντμίτρι Σοστακόβιτς. Κάποιοι
κριτικοί κατατάσσουν την ταινία στις δέκα καλύτερες στην ιστορία του κινημα-
τογράφου. Η μνημειακή ερμηνεία του Ινοκέντι Σμοκτουνόφσκι στον πρωταγωνι-
στικό ρόλο σηματοδότησε την ιστορία της υποκριτικής του 20ου αιώνα.
Ο σοβιετικός σκηνοθέτης, μένοντας απόλυτα πιστός στο θεατρικό κείμενο, ερμη-
νεύει τις πράξεις του διασημότερου σαιξπηρικού ήρωα κάτω από μια ιστο-
ρική όσο και υπαρξιακή οπτική. Ο Ινοκέντι Σμοκτουνόφσκι υπήρξε, κατά
γενική ομολογία, ο μεγαλύτερος Άμλετ όλων των εποχών. Ο ηθοποιός που υπο-
χρέωσε τον έτερο μεγάλο Άμλετ, τον Λόρενς Ολίβιε, να υποκλιθεί στην
ανωτερότητά του. Ο κινηματογραφικός ΑΜΛΕΤ του Κόζιντσεφ ολοκληρώθηκε το
1963 και προβλήθηκε το 1964, μετά από οκτάχρονη επεξεργασία του σενα-
ρίου. Τα γυρίσματα διήρκεσαν δύο χρόνια. Η σοβιετική εκδοχή του διάσημου
σαιξπηρικού έργου αποτέλεσε την εθνική συμμετοχή της Σοβιετικής Ένωσης στον
εορτασμό των 400 χρόνων από τη γέννηση του συγγραφέα.

Ο σκηνοθέτης

Κοζίντσεφ, Γκριγκόρι Μιχαήλοβιτς (Grigorij Mikhailovich Kozintsev, Κίεβο 1905
– Λένινγκραντ. Ρώσος σκηνοθέτης του θεάτρου και του κινηματογράφου. Σε πολύ
νεαρή ηλικία ίδρυσε στο Λένινγκραντ, μαζί με τον Λεονίντ Τράουμπεργκ, μια
πρωτοποριακή θεατρική ομάδα, τη FEΚS, με την οποία παρουσίασε το 1922
μια φουτουριστική διασκευή του “Γάμου” του Γκόγκολ. Αργότερα, αφοσιώ-
θηκαν και οι δύο στον κινηματογράφο, όπου στις πρώτες τους ταινίες εφάρμοσαν
με ακρίβεια τις ιδέες που ενέπνευσαν τη δημιουργία της FEΚS. Σταδιακά, όμως,
εγκατέλειψαν τις ιδέες αυτές, γεγονός καταφανές στις μεταγενέστερες ταινίες τους
(για παράδειγμα, “Το παλτό” 1926 “S.V.D.” 1927) όπου πλέον προσέγγιζαν
τη σχολή των φορμαλιστών του Λένινγκραντ. Μετά την εμφάνιση του ομιλούν-
τος κινηματογράφου, ο Κ. και ο Τράουμπεργκ προσαρμόστηκαν στον ρε-
αλιστικό προσανατολισμό της σοβιετικής κινηματογραφίας δημιουργώντας, μεταξύ
άλλων, τη λεγόμενη «τριλογία του Μαξίμ». Θεωρείται ένα από τα σημαντι-
κότερα έργα του σοβιετικού κινηματογράφου της δεκαετίας του 1930 και
πραγματεύεται τη βιογραφία ενός εργάτη του Λένινγκραντ

15.3.13

Metropolis

Μητρόπολη (DVD)
Καρλόβασι  Παρασκευή 15/3
Σάμος Σάββατο 16/3

Είδος: Δράμα, επιστημονικής φαντασίας
Παραγωγής: 1927
Πρεμιέρα στην Ελλάδα: 04-04-1927
Διάρκεια: 153΄
Διανομή: New Star
Χρώμα: Ασπρόμαυρο
Χώρα προέλευσης: Γερμανία
Γλώσσα: (βουβή)
Σκηνοθεσία: Fritz Lang
Σενάριο: Thea von Harbou (νουβέλα)
Πρωταγωνιστούν: Brigitte Helm  Alfred Abel Gustav Fröhlich

Η ταινία
Το 1923 γεννιέται η ασαφής και ακαθό-
ριστη ακόμη επιθυμία στον Fritz Lang
να δημιουργήσει μια ταινία σαν το Metropolis.
Η ιδέα δεν παίρνει συγκεκρι-
μένη μορφή παρά μόνο έναν χρόνο
αργότερα, το 1924, όταν ο Lang με τον
παραγωγό Erich Pommer ταξιδεύουν
στην Αμερική για να στηρίξουν και να
προωθήσουν το γερμανικό αριστούργημα
της μεγαλύτερης γερμανικής κινηματο-
γραφικής εταιρίας, UFA, Niebelungen.
Από το πλοίο ακόμη ο Lang γοητεύεται
από την αμερικανική μεγαλούπολη Νέα
Υόρκη. Τα φώτα, οι δρόμοι, αλλά κυρίως
οι επιβλητικοί ουρανοξύστες, έμβλημα
της Αμερικής, τα εξαιρετικής αισθητικής
κτίσματα, οι πρωτοποριακές μορφές δί-
νουν στον Lang την έμπνευση που χρει-
αζόταν. Για έναν ευρωπαίο δεν ήταν
συνηθισμένο θέαμα οι ουρανοξύστες που
τότε μόνο στην Αμερική μπορούσε κανείς
να δει (αν και στην προηγούμενη ταινία
του Spiders 2 υπάρχουν ουρανοξύστες
στην ταινία). Ο ίδιος εξομολογείται: «…
κοίταξα τους δρόμους, τα αστραφτερά
φώτα και τα ψηλά κτίρια – εκεί συνέλαβα
το Metropolis». Η επαφή τους με τα χολι-
γουντιανά στούντιο θα ολοκλήρωνε την
εικόνα τεχνολογικής και αισθητικής υπε-
ροχής που απέπνεε η Αμερική. Ο Lang
δεν μπορεί παρά να σκεφτεί: «έπρεπε το
επόμενο έργο μου να ανταγωνίζεται σε
μέγεθος και περιωπή την αμερικανική
τεχνοτροπία». Πάντως σημειωτέον ότι η
ταινία βασίζεται στη νουβέλα της Thea
Von Harbou, την οποία ο Lang συμβου-
λευόταν κατά την παραγωγή. Παρά τα
όσα έχουν ακουστεί για την ταινία, είναι
σημαντικό να ξεκαθαριστεί ότι αυτή δεν
είναι προσανατολισμένη στην προφητεία.
Σκοπός του σκηνοθέτη δεν είναι να απο-
δώσει στο σελιλόιντ τον οραματισμό του
για το μέλλον, αλλά περισσότερο να πα-
ραγάγει ένα εξπρεσιονιστικό μείγμα μον-
τέρνας τέχνης, φουτουρισμού, γοτθικής
τεχνοτροπίας, μεσαιωνικών καταβολών
ακόμη και θρησκευτικού αποκρυφι-
σμού. Ως τέτοια πρέπει να ιδωθεί. Στο ξε-
κίνημα ξεκαθαρίζεται εξάλλου: «Η ταινία
αυτή δεν είναι ούτε για το σήμερα ούτε
για το μέλλον. Δεν μιλάει για ένα συγκε-
κριμένο μέρος. Δεν υπηρετεί καμία
τάση, κόμμα ή τάξη. Έχει μια ιδέα που
βασίζεται σε κάτι συγκεκριμένο. Ο μεσο-
λαβητής ανάμεσα στον εγκέφαλο και
τους μυς πρέπει να είναι η καρδιά».
Κριτική
Φαντάζομαι έναν εφιαλτικό κινηματογρα-
φικό κόσμο χωρίς τους εφιαλτικούς κι-
νηματογραφικούς κόσμους του Dark
City - Σκοτεινή Πόλη, της Απόδρασης
από το Λος Άντζελες, του Blade Runner,
του Gattaca, και μελαγχολώ. Είναι αυτές
οι στιγμές που δημιουργίες όπως το Metropolis
του Fritz Lang αποκτούν μια
διάσταση μυθική, σχεδόν ιερή, ως μή-
τρες γέννησης ολάκερων κόσμων που
έχουν χαράξει τη δική τους, ξεχωριστή
πορεία στους λαβύρινθους της μνήμης
και της ψυχής. Το Metropolis ωστόσο
στέκεται πάνω από την υπόστασή του ως
αφετηρία σημαντικών στιγμών της κινη-
ματογραφικής μας ηδονής: Ένα επί-
τευγμα της τέχνης του φακού, που
κατόρθωσε να χτίσει σε πενιχρές τεχνο-
λογικές εποχές ένα οικοδόμημα φουτου-
ριστικής αισθητικής πρωτοποριακό αλλά
και χρονικά ανθεκτικό. Αναπαριστώντας
μια μηχανοποιημένη και ατομικά απο-
μονωμένη εποχή διαχωρισμένη στους
προνομιούχους της επιφάνειας και τους
σκλάβους ενός υπόγειου, απόκοσμου
σύμπαντος, ο Lang βυθίζει την κάμερά
του στις εφιαλτικές του παραισθήσεις.
Σχεδόν προφητικά επιστήμη και τεχνο-
λογία βαφτίζονται οι μεγαλύτερες απειλές
του μελλοντικού κόσμου, στον οποίο κοι-
νωνικός διαχωρισμός και μηχανιστική
λογική πληρώνουν τον πυρήνα του.

Βρεττός Λιάπης, Cine.gr



7.3.13

Υπηρέτησα τον Βασιλιά της Αγγλίας

Καρλόβασι  Παρασκευή 8/3
Σάμος  Σάββατο 9/3

Είδος: Κωμωδία, δράμα, αισθηματικό
Παραγωγής: 2006
Πρεμιέρα στην Ελλάδα: 06-12-2007
Διάρκεια: 120΄
Διανομή: Ama Films
Χρώμα: Έγχρωμο
Χώρα προέλευσης: Τσεχία, Σλοβακία
Γλώσσα: Τσέχικα, Γερμανικά, Γαλλικά, Αγγλικά, Ιταλικά, Κορεάτικα
Σκηνοθεσία: Jirí Menzel
Σενάριο: Bohumil Hrabal Jirí Menzel
Πρωταγωνιστούν:
Bohumil Hrabal
Jirí Menzel
Ivan Barnev
Oldrich Kaiser
Julia Jentsch
Marián Labuda
Milan Lasica
Zuzana Fialová
Martin Huba

Υπόθεση
Η πορεία προς την κορυφή του μικρού Γιάν Ντίτες (Ιβάν Μπαρνέφ) από
γκαρσόνι σε ξενοδόχο, ξεκινά σε μια μικρή πόλη κοντά στα σύνορα Τσεχίας
και Γερμανίας. Εκεί ο φιλόδοξος νεαρός άντρας, ένιωσε για πρώτη φορά την
ηδονή ενός εύπορου τρόπου ζωής και βίωσε τις πρώτες ερωτικές περιπέτειες.
Λίγο αργότερα λαμβάνει μια αξιόλογη θέση σε ένα πολυτελές ξενοδοχείο
κοντά στη Πράγα, όπου έρχεται σε επαφή με την αφρόκρεμα της τσέχικης
υψηλής κοινωνίας, της δεκαετίας του ’30. Ο εξωφρενικός τρόπος ζωής και
διασκέδασης των ανθρώπων αυτών εξυπηρετεί τις φιλοδοξίες του
και ύστερα από μερικές σημαντικές γνωριμίες, ξεκινά μια καινούργια δουλειά
σ’ένα από τα πλέον κομψά ξενοδοχεία, που βρίσκεται αυτή τη φορά στο κέντρο
της Πράγας. Με την Συνθήκη του Μονάχου, η τύχη του Γιάν αρχίζει να αλλάζει.
Είναι ερωτευμένος με την Λίζα, μια νεαρή γερμανίδα ναζί ακτιβίστρια. Πριν
συνειδητοποιήσει καλά-καλά ότι βρίσκεται στην λάθος πλευρά, οι Γερμανοί
έχουν καταλάβει την Τσεχοσλοβακία και η καριέρα του απογειώνεται. Αναγκάζεται
να αποδείξει την «Άρια» καταγωγή του, παντρεύεται τη Lisa και αρχίζει να δου-
λεύει για τους Γερμανούς. Το όνειρο για το δικό του ξενοδοχείο έρχεται όλο και
πιο κοντά. Το κόστος όμως...

Κριτικές
Μια ταινία που διατρέχει την ιστορία του έθνους της Τσεχοσλοβακίας μέσα από
την οδύσσεια ενός ανθρώπου που είχε μπόλικη τύχη. Κι όχι μόνο… Με την ται-
νία αυτή ο έμπειρος ηθοποιός και δεινός σκηνοθέτης Γίρι Μενζέλ (είχε γυρίσει τη
δεκαετία του 1960 τον “Άνθρωπο που έβλεπε τα τρένα να περνούν”), ένας από
τους καλύτερους δημιουργούς της χώρας, παρουσιάζει έναν Βέγγο ή έναν
Λουί Ντε Φινές στο πιο σοβαρό του, ο οποίος μέσα από άλλοτε συγκροτημένες
μα, κυρίως, εντελώς τυχαίες επιλογές έβρισκε πάντοτε την άκρη του. Και με
τον ένα ή τον άλλο τρόπο, τα κατάφερνε μια χαρά. Η ταινία διατρέχει την περίοδο
μέχρι και μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Αποτελεί, στα σίγουρα,
μια από τις καλύτερες παραγωγές του σύγχρονου τσεχικού κινηματογράφου.
Είναι απολαυστική, κι ο πρωταγωνιστής της Όλντριχ Κάιζερ είναι απλώς εξαιρετι-
κός. Μια κομεντί με πολιτικό, κοινωνικό και κυρίως ανθρωποκεντρικό μήνυμα.
Νέστορας Πουλάκος

Η τελευταία ταινία του Γίρι Μένζελ που προβλήθηκε και στο φετινό Φεστιβάλ
Θεσσαλονίκης, ενώ ο ίδιος ήταν κι ο Πρόεδρος της Κριτικής Επιτροπής, είναι
ένα μίγμα σουρεαλισμού, κωμωδίας και ιστορικής αλήθειας. Η μυθιστορηματική
γραμμική αφήγηση του ήρωα την εποχή προ και μετά τον Β' Π.Π. δεν απέχει και
πολύ από την πραγματικότητα, οι καταστάσεις που μπερδεύεται είναι ίσως
ακραίες αλλά όχι "φανταστικές" και θυμίζουν το χιούμορ που βγαίνει αυθεντικά
όπως στους αδερφούς Μαρξ αλλά και τον Τσάρλι Τσάπλιν (αναφορές στα ΦΩΤΑ
ΤΗΣ ΡΑΜΠΑΣ, αλλά και στο ΣΟΥΠΑ ΑΠΟ ΠΑΠΙΑ) με αβίαστο γέλιο, χωρίς
προκαταλήψεις, ενώ το πολιτικό σχόλιο είναι πάντα παρόν. Η σάτιρα είναι ένας
τρόπος να εκφραστούν και να ειπωθούν καυτές αλήθειες που έρχονται σε σύγ-
κρουση με το κατεστημένο και ανατρέπουν τις συμβατικότητες με τον πιο
ευχάριστο και κατανοητό τρόπο. Αυτό το πετυχαίνει απόλυτα η ταινία του Μέν-
τζελ.
Δημήτρης Παπαμίχος