16/01/2010 Σάββατο-17/01/2010 Κυριακή Βαθύ ώρα 8.30 μμ
Eden à l'Ouest-Eden is West
Παράδεισος στη Δύση
Director:Costas Gavras
Writers:Costas Gavras -Jean-Claude Grumberg
Release Date:19 February 2009
Genre:Drama Runtime:France:110 min Country:France | Greece | Italy
Language:French | German | Greek | English Color:Color
Filming locations :Avenue des Champs-Élysées -Cabaret Le Lido-Opéra Garnier-Station de métro Concorde ,Paris-Col du Lautaret, Hautes-Alpes, France-Greece Distribution: Odeon SA
Cast:
Eίναι αξιοθαύμαστη και αξιοσέβαστη η συνέπεια με την οποία ο Κώστας Γαβράς όλα αυτά τα χρόνια δουλεύει στο σινεμά. Οι ταινίες του πάντα έχουν να κάνουν με τον άνθρωπο, με το δίκαιο, με την ηθική των πραγμάτων. Οπως ο «Παράδεισος στη Δύση», που είναι και ελληνική παραγωγή, μια ιστορία που θα μπορούσε να συμβεί οπουδήποτε στον αναπτυγμένο κόσμο. Ηρωας είναι ο Ηλίας, ένας λαθρομετανάστης που ξεβράζεται στην παραλία ενός πολυτελούς ξενοδοχείου, με σκοπό να φτάσει στο Παρίσι. Στην προσπάθειά του, θα γίνει αντικείμενο ερωτικής επιθυμίας, θα τον εκμεταλλευτούν, θα του δείξουν καλοσύνη, θα κλέψει, θα τον κλέψουν, θα παρακαλέσει, θα τον βοηθήσουν. Ενας ταχυδακτυλουργός τού λέει «αν έρθεις στο Παρίσι, έλα να με βρεις» και ο Ηλίας στηρίζει σε αυτήν τη χαλαρή υπόσχεση όλες τις ελπίδες του. Οι ελπίδες όμως, όπως μπορεί εύκολα να φανταστεί κανείς, είναι μάταιες. Τα πράγματα δεν είναι εύκολα σχεδόν για κανέναν, και πολύ περισσότερο για έναν λαθρομετανάστη που ονειρεύεται να γίνει βοηθός μάγου στο παρισινό «Lido». Ο «Παράδεισος στη Δύση» έχει όλα τα καλά στοιχεία που περιμένει κανείς από μια ταινία του Κώστα Γαβρά με σκέψη και ενδιαφέρον για τον άνθρωπο, στοιχεία που κορυφώνονται στο δυνατό και συγκινητικό φινάλε. Πολύ καλός είναι στον κεντρικό ρόλο ο Ρικάρντο Σκαμάρτσιο, ενώ από τις ελληνικές συμμετοχές ξεχωρίζει το ζευγάρι των υστερικών «Ελληναράδων» Ιεροκλή Μιχαηλίδη και Αννυς Λούλου. Μία ακόμη ταινία του Γαβρά με σκέψη, ανθρωπιά αλλά και προβληματικό πρώτο μέρος.
Σαράντα χρόνια μετά το «Ζ», ο Κώστας Γαβράς παρουσιάζει την πρώτη ελληνογαλλική ταινία του, ακολουθώντας έναν λαθρομετανάστη από τις ακτές της Ελλάδας, όπου τον ξέβρασε η θάλασσα, μέχρι τα Ηλύσια Πεδία. «Ο ήρωάς μου ζει μια περιπέτεια σαν τον Οδυσσέα. Με τη διαφορά ότι δεν επιστρέφει στο σπίτι του, αλλά αναζητά μια καινούργια εστία», λέει ο σκηνοθέτης.
Το «Παράδεισος στη Δύση», μας εκπλήσσει ευχάριστα, δίνοντας μια ονειρική διάσταση στο ταξίδι του άμοιρου Ηλία - ένας κινηματογραφικός ήρωας με ελληνικό όνομα και μάλλον αλγερινή καταγωγή.
Ο Γαβράς ξεκαθαρίζει εξαρχής τις προθέσεις του χαράσσοντας μια λεπτή γραμμή πλεύσης ανάμεσα στην κωμωδία και στο δράμα. Το κωμικό στοιχείο εμπεριέχει το τραγικό και τούμπαλιν από το πρώτο μέχρι το τελευταίο καρέ της ταινίας. Ο λαθρομετανάστης, που πορεύεται από την Ανατολή με προορισμό τη Δύση, καταφέρνει διαρκώς να επιβιώνει.
Αφενός γιατί το όνειρο λειτουργεί ως εφαλτήριο που τον τινάζει στο επόμενο επεισόδιο αυτής της μικρής οδύσσειας. Αφετέρου γιατί ο επίγειος παράδεισος της Δύσης δεν κατοικείται αποκλειστικά από σατανάδες. Ακόμη και στο τέλος, όπου όλα δείχνουν πως το όνειρο του Ηλία θα γίνει χίμαιρα, ο Γαβράς συνεχίζει να κοιτάζει τον ορίζοντα.
Ονομάζεται Ηλίας και παρότι όλοι όσους συναντάει προσπαθούν να διορθώσουν την προφορά -μήπως Αλίας ή Αλί; - έτσι ώστε το αποτέλεσμα να «ταιριάζει» καλύτερα σε μετανάστη, εκείνος επιμένει. Για τους ανθρώπους με τους οποίους έρχεται σε επαφή, στη διαδρομή του από την Ελλάδα στη Γαλλία, είναι μάλλον μουσουλμάνος, ασφαλώς ξένος, νέος και όμορφος ώστε να γεννά επιθυμίες και πάθη, «άγραφος» ώστε να προβάλλονται πάνω του οι κακές και καλές πλευρές της δυτικής κοινωνίας.
Στον Ηλία, ο Κώστας Γαβράς συνοψίζει την άποψή του για τον σύγχρονο κόσμο. Το βλέμμα του πάνω στις αντιφάσεις, τις προκαταλήψεις, τους κινδύνους, του δυτικού Παράδεισου είναι αμείλικτο, παρά τον διακριτικό χειρισμό, το υποδόριο χιούμορ, τη φαινομενικά ανάλαφρη διάθεση. Ο Ηλίας δεν ανταποκρίνεται στο «στερεότυπο» του μετανάστη. Ερχεται από μια χώρα που δε μαθαίνουμε ποτέ και μιλάει -ελάχιστες φράσεις προφέρει- μια γλώσσα άγνωστη. Ο «Παράδεισος στη Δύση» κρύβει ένα βαθύτατο σαρκασμό πίσω από ένα καλογυαλισμένο χαμόγελο. Ο Κ. Γαβράς δοκιμάζει την τεχνική της αφύπνισης χωρίς να διαταράσσει εμφανώς τον εγκατεστημένο εφησυχασμό. Η ταινία είναι πολιτική αλλά όχι με τον τρόπο που ήταν το «Τσεκούρι» ή το «Αμήν». Είναι λιγότερο οξύς, ο στόχος ενίοτε θολώνει, αργεί να «δράσει» στον θεατή. Ομως, από το δεύτερο μέρος και μετά, μόλις ο ήρωας διασχίσει τα ελληνικά σύνορα, η ταινία επιταχύνει, βρίσκει ρυθμό, ανάσα, ενδιαφέρον, καλπάζει σε ένα ευρηματικό, απογειωτικό και ταυτόχρονα ρεαλιστικό φινάλε. Ο σκηνοθέτης ήθελε να αποφύγει το προφανές: το ζόφο, τη σκληρότητα, την περιθωριοποίηση, την εγκατάλειψη. Γι' αυτό και το κεντρικό πρόσωπο, ο μετανάστης, είναι μια σύνθεση γενιών, εποχών, προθέσεων. Ο Ηλίας λειτουργεί σαν σύμβολο. Είναι ευφυής, γοητευτικός, προσαρμόζεται γρήγορα, ξέρει -θέλει- να επιβιώνει. Εχει έναν ηθικό κώδικα απαρέγκλιτο. Η προσβολή της αξιοπρέπειας, η «ηθική του δικαίου», που αποτελεί και τη ραχοκοκαλιά του έργου του Κ. Γαβρά είναι, κι εδώ, συνθήκη σαφής και αδιαπραγμάτευτη.
Δίπλα από τον ήρωα παρελαύνει μια κοινωνία απορροφημένη από τον εαυτό της, τα θεμέλιά της τρίζουν παρά τη φαινομενική ευημερία. Τα πτώματα των λαθρομεταναστών στο πολυτελές θέρετρο, η διαρκής παρουσία μιας αόριστης απειλής (ως ελεγκτικού μηχανισμού με στολή ή χωρίς), η σκηνή στο εργοστάσιο με τους Γάλλους και τους λαθρομετανάστες εργαζόμενους, οι ποικίλες σύντομες συναντήσεις στο Παρίσι (σε κάθε διασταύρωση και ένα σχόλιο), ο ξένος ως «σκοτεινός θάλαμος που εμφανίζει τον εαυτό μας» (με τα λόγια του σκηνοθέτη). Και, βέβαια, το όνειρο: με τη μορφή ενός μάγου - ταχυδακτυλουργού. Μήπως «μόνο ένας μάγος μπορεί να σώσει τον κόσμο;» αναρωτιέται ο πορτιέρης στο παρισινό «Λίντο». Η ταινία είναι πυκνή χωρίς να είναι μεγαλόστομη, ανάλαφρη χωρίς να είναι λιποβαρής. Το γέλιο παγώνει ένα βήμα πιο κάτω, η κριτική δεν γίνεται ποτέ καταγγελία. Ο «Παράδεισος στη Δύση» είναι μια έξυπνη ταινία, που υπογραμμίζει χωρίς να διδάσκει. Δηλώνει την ανησυχία ενός σκηνοθέτη, που, παρά τα 76 του χρόνια, δεν έχει σημάδια κόπωσης. Προσπαθεί να μιλήσει για την κοινωνία και την πολιτική με τρόπο άμεσο αλλά όχι τετριμμένο. Από τον Ρικάρντο Σκαμάρτσιο (πρωταγωνιστή) ώς τους καμέο ρόλους, οι ερμηνείες είναι, όλες σχεδόν, υποδειγματικές: σε «διάλογο» μεταξύ τους, με οικονομία και μέτρο.
http://trans.kathimerini.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου