Route Irish

Παρασκευή 5/11 Καρλόβασι

Σάββατο 6/11-Κυριακή 7/11 Σάμος

Ιρλανδέζικος δρόμος

ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΔΡΑΜΑ
ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ

Ken Loach

ΣΕΝΑΡΙΟ:

Πολ Λάβερτι

ΔΙΑΡΚΕΙΑ

 109 λεπτά

ΠΡΕΜΙΕΡΑ

 17-03-11

ΔΙΑΝΟΜΗ

 Σπέντζος

ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΟΥΝ

Mark Womack
 Andrea Lowe
John Bishop
 Trevor Williams
 Stephen Lord

Κριτική

Παραπλανητικός είναι ο τίτλος της τελευταίας ταινίας του Κεν Λόουτς. Μονάχα η τελευταία σκηνή του «Route Irish» θυμίζει Μπέλφαστ. Το σενάριο (από τον Πολ Λάβερτι) αναφέρεται στη διαδρομή-ναρκοπέδιο από το αεροδρόμιο της Βαγδάτης μέχρι την Πράσινη Ζώνη, που προσφάτως μετονομάστηκε σε Διεθνή Ζώνη. Σχηματικά, ο Λόουτς σκηνοθετεί παραπλεύρως της αμερικανικής «Κοιλάδας του Ηλά» και στον αντίποδα του οσκαρικού «The Hurt Locker», δημιουργώντας ένα εύφλεκτο κράμα δράματος και πολιτικού θρίλερ. Για φόντο έχει το σημερινό Λίβερπουλ, ενώ ελάχιστες από τις εικόνες του παραπέμπουν άμεσα στη Βαγδάτη.

Στον πυρήνα της δραματουργίας έχουμε μια ιστορία παιδικής φιλίας μεταξύ δύο αντρών να μετατρέπεται σε ιστορία εκδίκησης για λόγους ηθικής τάξης.

Το 2004, ο Φέργκους, ένας πρώην βετεράνος του βρετανικού στρατού στο Ιράκ, συστήνει μια εταιρεία security για να παρέχει προστασία σε κατασκευαστικές κυρίως εταιρείες που έχουν αναλάβει την ανοικοδόμηση του Ιράκ. Παίρνει μαζί του και έναν αδελφικό φίλο του, τον Φράνκι, που κάνει δουλειές του ποδαριού, προσφέροντάς του μια ευκαιρία γρήγορου πλουτισμού. Ο δρόμος των δύο Βρετανών για το Ελντοράντο περνάει από το ναρκοπέδιο της Βαγδάτης.

Σε ενεστώτα χρόνο η δράση εκτυλίσσεται το 2007 και αρχίζει με την κηδεία του Φράνκι. Ο άτυχος μισθοφόρος έπεσε σε ενέδρα λίγο μετά την εμπλοκή του σε ένα μακελειό που στοίχισε τις ζωές μιας οικογένειας Ιρανών. Το ντοκουμέντο της σφαγής έχει καταγραφεί στο κινητό τηλέφωνο ενός νεαρού Ιρανού, που βρίσκεται ανάμεσα στα προσωπικά αντικείμενα του νεκρού Φράνκι. Η συσκευή φτάνει στα χέρια του Φέργκους, που θεωρεί χρέος του να ρίξει φως στις συνθήκες θανάτου του φίλου του. Δίπλα του έχει τη χήρα του Φράνκι και έναν Ιρανό μουσικό που ζει στο Λίβερπουλ.

Στον «Ιρλαδέζικο δρόμο», το προσωπικό δράμα είναι τραχύ, απογυμνωμένο από μελοδραματισμό, ενώ το πολιτικό θρίλερ δεν έχει δημαγωγικές κορόνες. Στον «Ανθρωπο που θα γινόταν βασιλιάς» ο Τζον Χιούστον σάρκασε την απληστία του ανθρώπου για χρήμα και δόξα, παρακολουθώντας το παράτολμο σχέδιο δύο πρώην στρατιωτών του βρετανικού αποικιοκρατικού στρατού στην Ινδία να φτάσουν σε ένα μυθικό κρατίδιο της Ασίας και να γίνουν βασιλιάδες. Τηρουμένων των αναλογιών, ο ρεαλιστής Λόουτς υπαινίσσεται μια παρόμοια χίμαιρα.

Δημήτρης Mπούρας / dbouras@kathimerini.gr

Συνέντευξη

 Κεν Λόουτς: «Ο πόλεμος είναι μπίζνες»

Στην τελευταία του ταινία ο σκηνοθέτης εξετάζει τη δράση των επιχειρήσεων μισθοφόρων στο Ιράκ

Ο πόλεμος είναι μπίζνες. Μεγάλες μπίζνες μου λέει ο Κεν Λόουτς . Για τις κυβερνήσεις και το κράτος η ένταξη του πολέμου στο ιδιωτικό κεφάλαιο υπήρξε μια φυσική εξέλιξη. Για ποιον λόγο να θυσιάζεις τον στρατό σου όταν την ίδια βρώμικη δουλειά μπορούν να την αναλάβουν μισθοφόροι ιδιωτικών επιχειρήσεων; Το κόστος είναι λιγότερο γιατί...ποιος νοιάζεται αν πεθαίνουν οι μισθοφόροι; Ούτε σύνταξη, ούτε οικογένειες, ούτε συμβόλαια που πρέπει να εκπληρώσεις...Εχεις καθαρίσει. Για την κυβέρνηση και το κράτος αυτό το τερατώδες σύστημα είναι πολύ συμφέρον.
Καθόμαστε στην ταράτσα του ξενοδοχείου «Μartinez» στις Κάννες και μιλάμε για την τελευταία του ταινία, τον «Ιρλανδέζικο δρόμο», που αφορά τη δράση βρετανών μισθοφόρων στον πόλεμο του Ιράκ. Είναι η τέταρτη φορά που συναντώ από κοντά τον 75χρονο Κεν Λόουτς και πλέον ξέρω καλά τι θα αντιμετωπίσω. Ο Λόουτς ανήκει στους σκηνοθέτες οι οποίοι όταν δίνουν συνεντεύξεις μιλούν έτσι όπως γυρίζουν τις ταινίες τους: οι χαμηλοί τόνοι, η λιτότητα και η ακρίβεια λόγου είναι τα χαρακτηριστικά του.
Η ταινία ξεκινά από μια δυνατή φιλία προτού καταλήξει σε έναν τραγικό απολογισμό ανομολόγητων εγκλημάτων πολέμου: ο Φέργκους ( Μαρκ Γουόμακ ) και ο Φράνκι (Τζον Μπίσοπ) υπήρξαν αγαπημένοι φίλοι από τότε που ήταν συμμαθητές στο ίδιο σχολείο στο Λίβερπουλ. Το 2004, ως υπάλληλος ιδιωτικής εταιρείας ασφάλειας στο Ιράκ και πρώην μέλος της στρατιωτικής μονάδας ειδικών αποστολών SΑS, ο Φέργκους πείθει τον Φράνκι να δουλέψει μαζί του στη Βαγδάτη. Τρία χρόνια αργότερα ο Φράνκι σκοτώνεται μυστηριωδώς στη διαδρομή μεταξύ Πράσινης Ζώνης και αεροδρομίου της Βαγδάτης (ονομάζεται Route Ιrish- εξ ου και ο τίτλος της ταινίας). Ο Φέργκους, πεπεισμένος ότι κάτι ύποπτο κρύβει η υπόθεση, αποφασίζει να το ψάξει εξονυχιστικά. Η έρευνά του τον φέρνει αντιμέτωπο με μια τεράστια συνωμοσία των ιδιωτικών στρατιωτικών οργανισμών που έχουν πλουτίσει με το αίμα αθώων θυμάτων.
Είναι εμφανές ότι στο στόχαστρο του Κεν Λόουτς, αλλά και του μόνιμου πια γραφιά του Πολ Λάβερτι , βρίσκονται οι εταιρείες μισθοφόρων. Πρόκειται για την πρώτη ταινία για το Ιράκ που δίνει τόσο μεγάλη σημασία στο παρασκήνιο του πολέμου.  Πακτωλοί δολαρίων κατέληξαν στους τραπεζικούς λογαριασμούς “εταιρειών θανάτου”,όπως η Ηalliburton, η CΑCΙ και η ΤΙΤΑΝ,ενώ περίπου 160.000 “ιδιωτικοί” στρατιώτες πολέμησαν όταν ο πόλεμος του Ιράκ βρισκόταν στο ζενίθ του , σημειώνει ο σκηνοθέτης.  Τόσο ο πόλεμος όσο και η κατοχή που ακολούθησε θα ήταν αδύνατον να πραγματοποιηθούν χωρίς τη συμμετοχή τους .
Ο Κεν Λόουτς δεν θα ήταν όμως αυτός που είναι αν αρκούνταν σε εύκολες λύσεις και σχήματα. Ευθύνες έχουν όλοι. Δεν υπάρχουν «καλοί» και «κακοί» παρά μόνον οι μισθοφόροι, οι νεκροί και το χρήμα. Ο σκηνοθέτης εστιάζει μεν στις θηριωδίες των Δυτικών, αλλά δεν τον ενδιαφέρει το φτηνό, «πορνογραφικό» θέ αμα του θανάτου στα χαρακώματα ή στους δρόμους της Βαγδάτης. Τον ενδιαφέρει η ουσία. Και η ουσία εδώ είναι το παρασκήνιο του πολέμου, οι «μπίζνες», όπως τις αποκάλεσε στην αρχή της συζήτησής μας. Οι μπίζνες αλλά και το ανθρώπινο στοιχείο, καθώς στην ψυχή του «Ιρλανδέζικου δρόμου» βρίσκεται η δυσκολία του Φέργκους να αποβάλει τον πόλεμο που σημάδεψε τη ζωή του.
«Με ενδιέφερε να φέρω τον πόλεμο στην πόρτα του σπιτιού μας.΄ Εχουμε δει πολλές ταινίες που λένε τι πάνω κάτω γίνεται στα χαρακώματα. Εγώ ήθελα να δείξω τι γίνεται όταν επιστρέφεις σπίτι, λέει ο Λόουτς. Αυτός άλλωστε ήταν ο λόγος για τον οποίο προσπάθησε να μη δει καμία ταινία με θέμα τον πόλεμο του Ιράκ προτού γυρίσει τη δική του. Αν πρόκειται να κάνεις μια ταινία για ένα θέμαν τότε υποσυνείδητα μπορεί να χρησιμοποιήσεις κάτι που έχεις ήδη δει. Δεν ήθελα να συμβεί κάτι τέτοιο, εξηγεί.
Για τη δημιουργία του Ιρλανδέζικου δρόμου οι Λόουτς- Λάβερτι συνάντησαν στρατιωτικούς (πρώην και ενεργούς) οι οποίοι τους κατατόπισαν ικανοποιητικά. Το παράξενο είναι ότι σε ορισμένες περιπτώσεις το Youtube υπήρξε εξίσου καλός σύμβουλος λέει ο σκηνοθέτης αναφερόμενος στην εφιαλτική σκηνή βασανισμού με το νερό, η οποία ανά πάσα στιγμή μπορεί να βρεθεί στο Ιnternet. Φυσικά δεν είναι όλοι οι άνθρωποι ίδιοι, πιστεύω όμως ακράδαντα ότι υπό τις κατάλληλες συνθήκες όλοι μπορούμε να γίνουμε τέρατα.
Ο Κεν Λόουτς αποκαλεί τον κινηματογράφο του  έναν άλλο τρόπο για να πεις σε κάποιον “πρόσεξε, φίλε μου, υπάρχει και αυτή η διάσταση”.
Παρά τη σοβαρότητα που εκπέμπει ως άνθρωπος- και η οποία βρίσκεται σε συνάρτηση με τις ταινίες του- ο Κεν Λόουτς έχει υψηλή αίσθηση του χιούμορ. Εν προκειμένω, συζητώντας για το θέμα του παραλογισμού στον στρατό η κουβέντα πήγε στην εποχή που ο ίδιος ήταν 19 ετών και υπηρετούσε τη στρατιωτική θητεία του στην Αεροπορία. ΄Οταν περιγράφει το καψώνι με το σκάψιμο των λάκκων με τα πιρούνια, ο Λόουτς γίνεται απολαυστικός.
Πάντα ήθελα να κάνω μια ταινία για τον παραλογισμό του στρατού λέει χαμογελώντας. Η εμπειρία μου βεβαίως ήταν πολύ μικρότερου βεληνεκούς από αυτή που περιγράφω στην ταινία, αλλά το θέμα ισχύει. Στον στρατό κάνεις τα πιο βλακώδη πράγματα στον κόσμο!.

Συνέντευξη του σκηνοθέτη στον Γιάννη Ζουμπουλάκη, εφημερίδα το Βήμα 20/3/2011