Παρασκευη 4/2 Καρλόβασι
Σάββατο 05/02, Κυριακή 06/02 Βαθύ
Okuribito
Departures
· Είδος: Δραματική
· Παραγωγής: 2008
· Πρεμιέρα στην Ελλάδα: 12 Μαρτίου 2009
· Διάρκεια: 130'
· Διανομή: Nutopia Entertainment
· Χρώμα: Έγχρωμο
· Χώρα προέλευσης: Ιαπωνία
· Γλώσσα: Ιαπωνικά
· Συντελεστές :
Tetta Sugimoto ... Yamashita
Sanae Miyata ... Naomi Togashi
Ryôsuke Ôtani ... Tomeo's father
Mitsuyo Hoshino ... Kazuko Kobayashi
O Daigo , άνεργος μουσικός, αφήνει απογοητευμένος το Tokyo με τη σύμφωνη γνώμη της συζύγου του για να επιστρέψουν στη γενέτειρά του προσβλέποντας σε μία νέα αρχή. Ψάχνοντας σε αγγελίες για δουλειά, θα πέσει πάνω σε κάποια που ζητά προσωπικό για να στελεχώσει ένα τμήμα σχετικό με 'Αναχωρήσεις'. Μόνο που οι αναχωρήσεις αυτές δεν είναι οι συνηθισμένες που ο Daigo ανέμενε ούτε η εταιρεία κάποιο ταξιδιωτικό γραφείο. Για την ακρίβεια πρόκειται για γραφείο κηδειών, όμως ο στριμωγμένος οικονομικά άνδρας θα δεχθεί τη θέση, κρυφά από τη σύζυγο, παρά την αρχική απέχθεια που νιώθει για τη φύση της νέας του απασχόλησης. Αναχώρηση, άλλωστε, σύμφωνα με τη βουδιστική φιλοσοφία, δεν συνεπάγεται ούτε τέλος ούτε αφετηρία παρά μια συνέχεια στην α-χρονική αιωνιότητα.
Ιαπωνική ταινία με θέμα το θάνατο, που έχει για πρωταγωνιστή έναν υπάλληλο σε γραφείο τελετών; Δεν χρειάζονται περισσότεροι λόγοι για να προσπεράσεις μια ταινία που όχι απλώς δεν σου γεμίζει το μάτι αλλά μάλλον σε απωθεί. Κι όμως, στην περίπτωση των ανθρώπινων «Αναχωρήσεων», ο χαμένος θα είναι ο θεατής εάν δεν δει αυτή την αληθινά ξεχωριστή ταινία.
Κατάφερε τη μεγάλη έκπληξη στα Oscars 2009(Oscar καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας) γιατί από το φιλμ του Yojiro Takita δεν λείπει τίποτα. Κέρδισε το Όσκαρ, αφήνοντας ξερούς τους πιο διαφημισμένους αντιπάλους του «Βαλς με τον Μπασίρ», «Ανάμεσα στους τοίχους», «Το σύνδρομο Μπάαντερ Μάινχοφ» - καλές ταινίες, αλλά σε καμιά περίπτωση τα «αριστουργήματα» που ήθελε μερίδα της κριτικής. Αν και ο θείος Όσκαρ μας έχει συνηθίσει κατά καιρούς σε κραυγαλέες αδικίες, εδώ εκτίμησε σωστά: Οι Ιάπωνες είχαν απλώς την καλύτερη ταινία. Η ιστορία του νεαρού τσελίστα που έχει χρεωθεί για να αποκτήσει το μονάκριβο μουσικό όργανό του είναι μια περιπέτεια ζωής που θα μπορούσε να συμβεί παντού. Όπως και να έχει, το πλήθος τον διακρίσεων που συνοδεύουν την ταινία του Yojiro Takita δεν αρκεί για να ορίσει στην ολότητά τους τα αιθέρια εκείνα συστατικά με τα οποία πραγματεύεται σε βάθος πανανθρώπινα ζητήματα.
Η αντανακλαστική ανθρώπινη αποστροφή απέναντι στο θάνατο και ό,τι τελετουργικό τον συνοδεύει, έρχεται να αποδοθεί σε δύο εξίσου αναπτυγμένα επίπεδα ανάγνωσης.
Σε πρώτο πλάνο τίθεται η βιοποριστική ανάγκη του ήρωα, ύστερα από τη διάλυση της ορχήστρας όπου συμμετείχε. Ο Daigo αναγκάζεται εκ των συνθηκών να μάθει μία 'τέχνη' άχαρη, παρεξηγημένη, γεμάτη από απροσδιόριστο μεταφυσικό αρνητισμό σε όποιο γεωγραφικό πλάτος κι αν τελείται. Το να τεθεί ο θάνατος και τα παρελκόμενά του σε ρεαλιστική βάση, προσεγγίζοντάς τον με ανθρωπιά και σεβασμό μέσα στη φυσική εξέλιξη της ζωής και της κοινωνίας, αποτελεί ένα σημείο στο οποίο το «Departures» θριαμβεύει.
Αλλά ακόμα και σε δεύτερο επίπεδο ο δραματουργικός πλούτος ξεχειλίζει, παραδίδοντας μας ένα ταπεινό μάθημα ζωής. Προσέξτε ιδιαίτερα τον τρόπο που ο ήρωας, ύστερα από μία σοκαριστική μέρα στη δουλειά, προσπαθεί απεγνωσμένα να απομυζήσει ζωή μέσα από την αγκαλιά της γυναίκας του, κάτι που παραπέμπει ανοικτά στην κλασσική τελική σκηνή από το 'Λόγο' του Dreyer. Προκειμένου να επιτευχθεί η ζητούμενη συμφιλίωση του ήρωα με το νέο επάγγελμα, προηγείται εκείνη που άπτεται του παρελθόντος του. Ο Daigo βίωσε σε τρυφερή ηλικία την εγκατάλειψη, με τον πατέρα του να φεύγει από το σπίτι, ενώ δεν πρόλαβε να αποχαιρετήσει τη μητέρα του , που τον μεγάλωσε μόνη της, όταν εκείνη πέθανε. Ως εκ τούτου, η διαχείριση του θανάτου και ό,τι σηματοδοτεί η νέα εργασία για τον ήρωα, περνάει μέσα από τους τραυματικούς ανοικτούς λογαριασμούς που άπτονται ζητημάτων απώλειας και ματαίωσης.
Με σκηνοθεσία σεμιναρίου για τα κοινότυπα δυτικά πρότυπα, σενάριο σταυροβελονιά οικουμενικού χαρακτήρα και δυναμικές εγκεφαλικές ερμηνείες, διακρίνεται για την ανθρώπινη συγκίνηση και την χαρακτηριστική αισθητική υψηλού επιπέδου, χωρίς εκπτώσεις ήθους και ύφους. Αγγίζει κάθε καρδιά και νου, πολύ ταπεινά, χωρίς να εκβιάζει τα συναισθήματα, με τη χρήση χαμηλών τόνων έκφρασης... Μεγαλείο στυλιστικής έκφρασης και θαυμασμός για τον μοναδικό τρόπο που άγγιξε ένα τολμηρό θέμα – κινηματογρα-φικά, ταμπού έως τώρα - με καυστικό χιούμορ, διασκεδαστική ελαφρότητα σε πρώτο επίπεδο και κοινωνιολογική ενδοσκόπηση με βαθύτερα νοήματα σε δεύτερο, ενώ διαθέτει πρωτοτυπία, δεν είναι προβλέψιμη, περιέχει στοιχεία απρόσμενων εκπλήξεων κι έχει ισάξιους δευτεραγωνιστές , που συμμετέχουν ισότιμα στη διάρκεια του φιλμ.
Η ταινία πραγματικά είναι ένα ποίημα ανθρωπιάς και έρωτα, που ο διάσημος σκηνοθέτης με χρυσοκλωστή υφαίνει απ’ την αρχή ως το τέλος της προβολής, μέσα από ένα βαθυστόχαστο, απλό σενάριο, επάνω στον παραδεισένιο καμβά της οθόνης, λέξη με την λέξη και σκηνή με τη σκηνή , χωρίς οι θεατές να χρειάζεται να ξοδευτούν σε κουραστικές φόρμες κατανόησης, μια και με τρόπο απλό το ένα απρόσμενο γεγονός διαδέχεται το άλλο, ξετυλίγεται ήρεμα επάνω στην οθόνη μια σοβαρή πλοκή με χιούμορ, σαρκασμό αλλά και με αρχές ανθρώπινης συνέπειας, και στάσεις ανθρώπων με βαθύτερη κατανόηση, των παθών της ζωής τους και της αγωνία τους για την επικείμενη τελική αναχώρησης τους.
Σαν ποίημα, το θέμα, οι ηθοποιοί, τα εικαστικά ταμπλό, η μουσική, η με σύνεση ήρεμη δράση, όλα μαζί ισορροπούν στο άπειρο μέσα απ’ τον έρωτα για τη ζωή - κρατώντας άπνοο τον θεατή ν’ ακροβατεί κι αυτός πολύ κοντά στο όνειρο και μακριά απ’ τον εφιάλτη - όχι τόσο κατανοώντας αλλά νοιώθοντας την αισιοδοξία που υπάρχει εν τέλει στην ζωή, μα ακόμη και στον θάνατο, αλλά ιδιαίτερα κυρίως εκεί, μακριά στο χρόνο, στο αμφίδρομο το πέρασμα, που ο αγώνας ο ανθρώπινος για το καλύτερο κτίζει ανάμεσά τους.
Στην τελετουργικών ρυθμών, κλιμακούμενα μεστών συναισθημάτων, διακριτικού χιούμορ, σαρωτικής αξιοπρέπειας ταινία του γινόμαστε αβίαστα συν-μαθητές του Daigo, όλοι εμείς που αποστρεφόμαστε το επάγγελμα του «βαλσαμωτή», διά του ενδότερού μας φόβου του θανάτου.
Μαζί του μαθητεύουμε από την αρχή-αρχή κιόλας, στην άκρως λεπτομερή τέχνη της προετοιμασίας του νεκρού για την ύστατη αναχώρηση αλλά κυρίως στην έννοια της συμφιλίωσης: συμφιλίωση με τα ταμπού (το παρεξηγημένο επάγγελμα), με το βλέμμα του άλλου (πώς θα κοιτάξει τον Daigo ο κόσμος και πρωτίστως η σύζυγός του), με τον πόνο των τρίτων (οι συγγενείς του εκλιπόντος), με το παρελθόν σου (ο «μισητός» πατέρας που τον εγκατέλειψε ) και εννοείται με την ιδέα του θανάτου, που τελικά μέρος της ζωής είναι κι αυτός, θες δε θες, είτε στη Δύση κατοικοεδρεύεις ή στην Ανατολή, ανεξαρτήτως δογμάτων θρησκευτικών ή ρευμάτων φιλοσοφικών.
Είναι μια από τις πιο λεπτοφυείς και ιδιοσυγκρασιακές ταινίες που είδαμε τον τελευταίο καιρό. Κουβαλώντας μέσα της χρώματα και αρώματα από την τελευταία περίοδο του Ozu, αλλά και τις πιο ανθρώπινες στιγμές του Koreeda, η ιστορία του Daigo μοιάζει αναπόφευκτη, σαν τη ροή ενός ορμητικού ποταμού.
Η παντελής έλλειψη οποιασδήποτε αντίστασης ενάντια στη μοίρα μοιάζει αρχικά ενοχλητική, αλλά ο Daigo φυλάει την υπομονή και την επιμονή του για άλλα πράγματα. Όπως για τη νέα του δουλειά για παράδειγμα. Η ιεροτελεστία, που συμπεριλαμβάνει τον τελετουργικό καλλωπισμό των εκλιπόντων, μοιάζει σχεδόν μαγευτική, σε βαθμό που το επερχόμενο χιούμορ (ένα transexual πτώμα και μπόλικα θανατηφόρα απρόοπτα προσφέρουν στις Αναχωρήσεις τις απαραίτητες στιγμές κωμικής εκτόνωσης) σε πιάνει απροετοίμαστο.
Ο σκηνοθέτης Takita στέκεται επάξια δίπλα στους μεγάλους δημιουργούς της χώρας του -όχι μόνο τον Ozu και τον Koreeda – αλλα και τον Kenji Mizoguchi και τον Akira Kurosawa. Επιλέγει θέματα εύθραυστα - ο φόβος του θανάτου, το χάσμα των γενεών, το κοινωνικό στάτους από την επιλογή της εργασίας. Η γραφή του είναι ένα κέντημα, που έχει επιδέξιες τεχνικές: ποιητική και ανθρώπινη η τελετουργία της προετοιμασίας των νεκρών, χιουμοριστικό σενάριο σε σκηνές που δεν φαντάζεσαι, αμεσότητα που δεν αφήνει αμφιβολίες.
Μέσα από την ευαίσθητη ματιά του και υπό τους μελωδικούς ήχους του Joe Hisaishi, το «Departures» αποδεικνύεται μία βαθύτατα συναισθηματική και απρόσμενα αισιόδοξη ταινία, που προσεγγίζει το ζήτημα του θανάτου μέσα από ένα πρωτότυπο μείγμα ρεαλισμού και συμβολισμού.
Πάνω που ο Daigo νόμιζε πως η μουσική τελείωσε γιαυτόν και πάνω που και μεις νομίζαμε πως μια ταινία εξ Ιαπωνίας με τέτοιο θέμα μονάχα θρίλερ φρίκης θα μπορούσε να είναι, νάσου ένα κομψοτέχνημα σπάνιας σεμνότητας και βαθιάς ανθρωπιάς που σου ταρακουνά σκέψεις και αισθήσεις, χωρίς να σε εκβιάζει. Περιττό να τονίσουμε ότι το ενδιαφέρον παραμένει αμείωτο από την αρχή, έως το τέλος , χωρίς να κουράσει στο παραμικρό. Ταινία που δεν πρέπει να χάσει κανείς, που συντονίζεται με ένα μαγικό ρυθμό , σε απορροφά, μετρημένη, συνεκτική, με λιτότητα που μόνο το ιαπωνικό σινεμά μπορεί να αποδώσει...
Αναμφίβολα πρόκειται για μία από τις πιο ιδιαίτερες προτάσεις της χρονιάς, μια μοναδική εμπειρία.
κριτικές από τους Νεκτάριο Σάκκα( www.cinemanews.gr) , Κωνσταντίνο Καϊμάκη (www.ethnos.gr ) , Δέσποινα Παυλάκη (www.mixtape.gr) , Δημήτρη Παπαμίχο (www.myfilm.gr) , Άγγελο Κότσαρη και Σοφία Γουργουλιάνη (www.cine.gr) και Π.Τιμογιαννάκη από τον Ελεύθερο Τύπο (http://www.e-typos.com/ ).
http://www.youtube.com/watch?v=MtdENmR6jKw
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου